Informatiecentrum Parrotia + de bibliotheek Van Nu
Kleurrijke schatkamer voor Roosendaal
De bibliotheek van Roosendaal werd onlangs gemoderniseerd en uitgebreid tot multifunctioneel centrum, met verder onder meer een theater, een café, verschillende winkels en kantoren. Een statig herenhuis biedt nu onderdak aan de monumentale leeszaal en de zeer tot de verbeelding sprekende jeugdbibliotheek.
De bibliotheek is gevestigd in twee gebouwen: het monumentale Emile van Loonhuis werd in opdracht van de grondeigenaar P. van Weel in 1875 gebouwd. Tegen de rechtergevel werd de bestaande inrit in 1892 overbouwd in opdracht van E. van Loon naar ontwerp van M. Vergouwen. In 1929 is het Emile van Loonhuis verbouwd naar ontwerp van Joseph en Pierre en Cuypers en een gebouw uit 1980 van architectenbureau Sturm, dat naast de bibliotheek ook appartementen bevat. Het Emile van Loonhuis is genoemd naar de bewoner, een Roosendaalse wethouder. Nadat de laatste Van Loon uit het huis was vetrokken, was het een tijd gemeentehuis en daarna in gebruik als kantoor van de bibliotheek. De tuin van het Emile van Loonhuis naar ontwerp van de tuinarchitect Heerma van Voss uit 1883 werd in 1936 stadspark, aangekocht door de bewoners van Roosendaal. In dat park - het Emile van Loonpark - staat een grote Parrotia en naar deze boom is ook de bibliotheek – of liever - het informatiecentrum genoemd. Behalve de bibliotheek zijn of worden in het gebouw nog verschillende andere instanties gevestigd, waaronder een theater, en diverse andere (semi-) commerciële instellingen en stichtingen. In de ruimte aan de Markt komt nog een boekhandel, die overgaat in een horeca-gelegenheid aan het plein in het informatiecentrum,
“Een beetje Amerikaans – horeca en retail op strategische plek met de bibliotheek als publiekstrekker,” zo stelt Hans Maréchal.
Het Emile van Loon park speelde nog een andere rol in het ontwerp van de bibliotheek. Maréchal: “Het park was een soort niemandsland, een plek van hangjongeren en drugsoverlast, afgekeerd van de stad, terwijl het een van de mooiste plekken van Roosendaal is. Wij vonden dat het park weer een centrale rol moest krijgen; daarom stelden we voor de nieuwe hoofdingang van de bibliotheek aan dat park te maken. Maar daarvoor moest het wel een upgrading krijgen en beter onderhouden worden.” Op initiatief van M+R werd zo ook het park aangepakt. De gang onder het appartementencomplex waarin vroeger de ingang van de bibliotheek lag werd meer geopend, zodat er nu een veel toegankelijkere verbinding tussen markt en park is. Tegen de rechter wand van deze passage is een wand met bladmotieven aangebracht en aan linkerzijde zijn maximaal glaspuien geplaatst die de doorgang aantrekkelijker en transparanter maakt en vandalisme moet tegengaan.
Uientorentje
De nieuwe ingang voert direct naar het hart van Parrotia, het informatieplein. Aan dit binnenplein is de ingang naar de verschillende instanties die in het centrum zijn gevestigd. De grijze tegeltjes werden vervangen door antracietkleurige Italiaanse plavuizen, waarop rode zitelementen van Quinze & Milan staan. Verder is het plein grotendeels leeg, met uitzondering van de kleine receptiebalie van de bibliotheek en een aantal internet tafels. De oorspronkelijke dakconstructie boven het plein bleef behouden, maar het geel werd vervangen door aluminium kleurige verf, zodat de constructie minder wordt geaccentueerd. De lampen - nog steeds eigentijds – bleven hangen. Een kleine ingreep met groot effect was het vervangen van het draadglas in het dak, waardoor het mooie uientorentje aan de achterzijde van het Emile van Loonhuis – door het complex uit 1980 volledig uit het zicht verdwenen - weer te zien in vanaf het plein.
De eigenlijke bibliotheek bevindt zich vooral op de eerste verdieping. De bestaande trap daar naartoe - “Een rare, onhandige trap waar elke dag wel iemand van af struikelde” aldus Maréchal - werd vervangen door een luxe brede, iets gedraaide trap en een extra wenteltrap. Beneden aan het plein is wel de leeszaal van de bibliotheek, de enige ruimte die de bibliotheek gebruikt op de begane grond van het Emile van Loonhuis. Hiervoor moesten van twee vensters in het huis deuren worden gemaakt en een deel van de borstwering worden verwijderd, iets dat een enorme strijd met Monumentenzorg opleverde. Maréchal: “Het zou zogenaamd de beleving van deze voormalige raadzaal verstoren. Het gebruik van de kamer was voor ons ontwerp echter van cruciaal belang. Bovendien zijn veel Roosendaalers er getrouwd, en ook daarom wilden we dat hij weer een publieke functie kreeg. Veel mensen hebben prettige herinneringen aan de zaal en zij kunnen er nu weer terecht, terwijl voorheen niemand de kamer meer kon zien. Ik vind dat de Rijksdienst voor Monumenten wel wat ruimhartiger mag zijn, ze stoppen monumenten nu te vaak onder een stolp. In Italië pakken ze hergebruik van monumenten veel beter aan. We hebben uiteindelijk gewonnen, maar het heeft veel tijd en brieven gekost.” Ook de keuze van de kleur van de achtergevel kan Maréchal’s goedkeuring overigens niet wegdragen: “Een grote mislukking. De dienst heeft haar positie gebruikt om er bepaalde dingen door te duwen, maar ik vind dat deze kleur de achtergevel veel meer onrecht aandoet dan bijvoorbeeld de nieuwe deuren.” Het okergeel van de voorgevel aan de Markt vind hij wel goed gekozen.
De leeszaal heeft nog de originele monumentale wandschilderingen in classicitische stijl, voorstellende de werken van barmhartigheid, van een (nog) onbekende, waarschijnlijk Vlaamse kunstenaar. Om de schilderingen te beschermen, zijn tot op ongeveer twee meter hoogte glazen platen ervoor geplaatst en is er een speciale klimaatinstallatie. De vloer is nog de originele parketvloer; tegen de wanden staan tijdschriftenkasten met geïntegreerde verlichting. Aan het informatieplein is ook het nieuwe theater dat op initiatief van M+R werd gebouwd. Hiervoor werd in een deel van het gebouw (waar voorheen een speelotheek was gevestigd) een tussenvloer weggehaald, zodat het theater nu twee verdiepingen beslaat, van het plein gescheiden door middel van een grote glazen wand. Het theater heeft een ‘doos-in-doos constructie’, zodat de omwonenden geen geluidsoverlast hebben. Voor de akoestiek werd bureau Dorsserblesgraaf ingeschakeld, dat ook betrokken was bij onder meer Casa da Musica in Porto en het CCTV-gebouw in Beijing, beide ontworpen door OMA. De compacte theaterzaal biedt plaats aan 70 tot 80 mensen en kan worden gebruikt voor onder meer (niet-commerciële) voorstellingen of recepties van de gemeente, maar ook worden gehuurd.
Rond
De volwassenen bibliotheek bevindt zich op de eerste verdieping van het gebouw uit 1980. Deze zaal - voorheen een somber woud van grijze kolommen onder een grijs plafond - werd volledig gerevitaliseerd. De kolommen werden in verschillende sprekende kleuren geschilderd, zodat de monotonie is doorbroken en de ruimte meer diepte krijgt. De bestaande boekenkasten zijn hergebruikt, maar werden ‘vervriendelijkt’: ze kregen een ombouw met ronde randen en in de zijkanten ronde ‘vitrines’ met LED-verlichting waarin boeken kunnen worden geplaatst; bovenin zijn uplights aangebracht die het licht tegen het witgeschilderde plafond reflecteren. Onderin de kasten is vloerlicht ter oriëntatie aangebracht. De originele bakstenen muren bleven behouden maar werden eveneens wit geschilderd. Voor de vensters staan fauteuils van Artifort, die ook vanaf het park duidelijk zichtbaar zijn en zo het uitnodigende karakter van de bibliotheek onderstrepen. De vloer lijkt op zwart-wit graniet maar is gemaakt van rubber-granulaat, waarin onder meer gerecyclede autobanden zijn verwerkt; het materiaal (van Neoflex) is zeer slijtvast en heeft uitstekende akoestische eigenschappen. In de vloer zijn hier en daar ronde ‘eilanden’ in uitgesproken kleuren, waarop onder meer een grote ronde boekenkast (met daarin de boekinname) en de ronde centrale informatiebalie staan. Maréchal: “Het is een beetje ons handelsmerk om ronde, organische vormen in vierkante ruimtes te plaatsen.” In het gedeelte met kantoren en vergaderruimtes op de eerste verdieping is nog een rond serviceblok met onder meer een pantry, waarin werkelijk alles knaloranje is.
Schatrijk
Op initiatief van M+R werd ook de jeugdbibliotheek in het Emile van Loonhuis gehuisvest. De basis voor het ontwerp vormde het verslag van een aantal workshops door Anneke Wijn van Creative Consultancy, waarin een groep kinderen tussen zes en twaalf jaar met als uitgangspunt de zin ‘De schat is dat wat er in je hoofd zit’ antwoord zocht op de vraag hoe de ideale jeugdbibliotheek er uit zou moeten zien. Uitkomst was het concept ‘Allemaal schatrijk’ en Schatrijk werd ook de naam van de jeugdbibliotheek. Hierin is een aantal kamers gemaakt met elk een eigen thema: Warmte + Veiligheid, Atelier, Kennis + Wetenschap, Mysterie + Verbeelding. Zinnenprikkelend, Zaal van Verdriet en de Ontmoetingsruimte. Omdat ook kinderen in de toekomst minder naar de bibliotheek zullen gaan om boeken te lenen, moest Schatrijk in ieder geval een ‘belevingsbibliotheek’ worden. De beleving begint al bij de loopbrug die de jeugdbibliotheek met de rest van eerste verdieping verbindt: een lange stalen brug over het is plein, met ronde doorzichtige kunststof relingen, die vooral kleine kinderen aan een spannende tunnel zal doen denken. De eerste kamer van de jeugdbibliotheek is de voormalige badkamer van het Emile van Loonhuis. Tijdens de verbouwing werd hier een prachtige Art Déco badkamer met een in de vloer verzonken marmeren bad ontdekt, dat werd gerestaureerd en bedekt met een glazen plaat. De kamers staan alle met elkaar in verbinding en door de deuropeningen heb je steeds verrassende en kleurrijke doorkijkjes naar de andere vertrekken. Samen vormen ze een sprookjesachtig en warm huis waar kinderen duidelijk de hoofdrol spelen.
De samenhang tussen de kamers wordt ook op de vloer verbeeld, door middel van de ‘aorta’, een kronkelend pad met vertakkingen. De aorta is steeds oranje, de rest van de vloer heeft in elke kamer een andere kleur. De vloer ligt op losse multiplex platen, die het parket eronder ongeschonden laten en bovendien voor geluidsisolatie in het huis met zijn dunne plafonds zorgen. Aan de plafonds hangen door M+R ontworpen armaturen in verschillende maten, met vele kleine LED-lichtjes. In een paar kamers staat meubilair uit Italië met didactische kwaliteiten (Reggio Emilia)Voor de vensters hangen steeds donkerblauwe gordijnen, maar elke kamer heeft een eigen, kleurrijk behang, met bijvoorbeeld cirkels, strepen of zonnebloemen, of sterren en planeten in de kamer van Kennis + Wetenschap. Vertederend is ten slotte de Zaal van Verdriet, waar boeken staan die haast nooit worden uitgeleend. Voor sommige barmhartige kinderen krijgen ook deze boeken zo iets interessants, zodat ze af en toe toch weer worden gelezen.
Omschrijving:
